Nihilizm

Nihilizm?

Acımayı erdem sayacak kadar ileri gidilmiştir ( —her soylu ahlakta bir zayıflık olarak görülür oysa—); hatta daha da ileri gidilmiş, acıma erdemin ta kendisi, tüm diğer erdemlerin temeli ve kaynağı kılınmıştır. Acıma aracılığıyla yaşam yadsınmıştır ve yadsınmaya layık kılınmıştır — acıma, nihilizm pratiğidir.

Deccal, Friedrich Nietzsche

-- -- -- --

“Nihilizm” diye başladı Nikolay Petroviç. “Latince nihil sözcüğünden gelir, yani hiçbir şey, anladığım kadarıyla bu sözcük, hiçbir şeye inanmayan biri için kullanılıyor olmalı, öyle değil mi?”

“Hiçbir şeye saygı duymayan desene” diye araya girdi Pavel Petroviç ve yeniden ekmeğine yağ sürmeye devam etti.

“Her şeye eleştirel bir bakışla bakan kişi” diye düzeltti Arkadi.

“Aynı şey değil mi?” diye sordu Pavel Petroviç.

“Hayır, aynı değil. Nihilist, hiçbir otoriteyi tanımayan, ne denli saygın olursa olsun hiç bir inanca, prensese bağlı olmayan kişi demek.”

Babalar ve Oğullar, Ivan Sergeyeviç Turgenyev

-- -- -- --

Toplumumuzun temelinde nihilizm var; televizyon nihilizmdir. Demek istediğim, nihilizm bir kısım avangard sanatçının modernist buluşu değil; kültürümüzün tam kalbinde yatıyor.

Bilincin Kapısını Aralamak, Susan Sontag

-- -- -- --

Çoğu zaman suçlandığı gibi "yıkıcı" bir felsefedir ancak bu yıkıcılık bir bahçeyi ekip biçmeden önce otları yolmaya benzer.

Akılcılıktan Varoluşçuluğa, Robert C. Solomon

-- -- -- --

"Bourget'ye göre modern Avrupa'nın hastalığı olan nihilizm, 'düşüncelere fazlasıyla gömülmüş insanlıktan' mustarip Avrupa'nın 'kendi düşüncesinden gına getirmesi olarak açıklanabilir ve eylemden çekinme, kendi öz yıkımına duyulan arzu şeklinde dışarı yansır. Nietzsche böylesi bir nihilizmden olsa olsa nefret edebilirdi, çünkü ona göre 'hayat', gerçek tek 'değer'di. Tersine Nietzsche, 'aktif' nihilizmini, yani hayata karşı olan değerlerin tahribini amaçlayan kendi projesini, Zerdüşt'ün haber verdiği kutlu 'dönüşüm'ün vazgeçilmez bir adımı olarak görür."

20. Yüzyıl Felsefe Tarihi, Christian Delacampagne

-- -- -- --

Erschöpfen veya Ermüdung kavramları Nietzsche’nin nihilizmi tanımlarken kullandığı kavramlardandır. Nietzsche’nin ölü­münden sonra derlenip ‘kitap’ haline getirilen not defterin­de nihilizm şöyle tarif ediliyor: “Nihilizm normaI bir durum­dur. Nihilizm: amacın olmaması; ‘Neden?’ sorusuna cevabın olmamasıdır."(Writings from the Late Notebooks, s. 146) Ama­cın olmaması, daha doğrusu bir amaç için, kişinin kendine bir amaç koyabilmesi için yeterli gücünün ve motivasyonunun olmaması durumunu Nietzsche yorgunluk veya takatsizlik olarak çevirebileceğimiz Erschöpfung ve Ermüdung kavramlarıyla tarif ediyor. Han da burada, bu kavram üzerinde oynuyor, (ç.n.)

Yorgunluk Toplumu, Byung-Chul Han

Edip Cansever

Bizlere dadanan her yakıcı umutsuzluk, her küstah acı; bir güzelliğe, bir yaşama direncine dönmek zorundadır. Anlam da bizde, anlamsızlık da.

Edip Cansever

Atomik Alışkanlıklar // James Clear

Hiçbir şey işe yaramıyormuş gibi göründüğünde, gidip önündeki kayayı parçalamaya çalışan bir taş kırma makinesine bakarım. Belki de bir çatlak bile oluşmadan yüz kez darbe indirmek zorundadır. Ancak yüz birinci darbede taş ortadan ikiye ayrılır ve ben bunu başaranın son darbe değil, öncesinde inen darbelerin hepsi olduğunu bilirim.

Atomik Alışkanlıklar, James Clear

Eylem // Hermann Hesse

Fazla bir şey isteme ve hiç kimseden de fazla olma!

Celaleddin Rumi Mevlana

Eylem bir şey yapmak değildir, düşünülerek saptanamaz ne olduğu, kafa yorularak bulunamaz. Eylem; seçkin ve göz kamaştırıcı yiğitçe eylemekten, iş işlemekten, etkinlikten, çalışkanlıktan, çekiç ve balyoz sallamaktan gelmez. Yalnızlıklar içinde dağlarda büyüyüp yetişir, dağların sessiz ve tehlikeli doruklarında büyür, boy atar. Katlanmalardan uç verip çıkar. İlk önce katlanmayı öğrenmek gerekir. Çeşitli işlerde çalışıyor olmak eylem değildir, katlanmaktan kaçmaktır.

Hermann Hesse

Vicdani Ret // Tayfun Gönül

Vicdani Ret, Vicdanı Reddetme!

Militarizm, bütün insan ilişkilerinde tahakkümü ve sistematik şiddeti meşru gören, olumlayan, toplumun bütün dokularına sinmiş bir hastalık. Bu yüzden insanlık, özgürlük arayışında militarizmle hesaplaşmak zorunda... Askerlik yapmanın, orduya katılmanın kişinin vicdani kanaatlerine aykırı olduğu durumda hiçbir güç bu kişilere zorunlu askerlik yükümlülüğü dayatamaz.

Tayfun Gönül

W. İrwin / Thomas Paine

Bilincin yapılandırıcı eylemi olmadan dünya meçhul bir toplam, ayırt edici özellikleri olmayan korkunç bir bütün olarak var olur.

W. İrwin

Bunlar, insan ruhunu sınayan zamanlar.

Thomas Paine

Resist

 

Okumak // Ursula K. Le Guin

Okumak bir iş birliği, bir katılımdır. Herkesin becerememesine şaşmamak lazım yani.

Okumayı seven insan az değil. Çoğunluk değil ama tutarlı, sağlam bir azınlık.

Yaban Kızlar, Ursula K. Le Guin

Mevleviler // Müfit Çelik

Durmak bir yürüme biçimidir, nerede olduğunu, ne olduğunu, kim olduğunu anımsamana yarar. Yani bilincin içeriği çoğalıyor, azalmıyor.

(Mevleviler / Müfit Çelik)

Eduardo Galeano

Herkes kendi ışığıyla ışıldar. Hiçbir alev öbürüne benzemez. Büyük alevler vardır, küçük alevler, her renkten alev… Kimi insanların alevi öyle durağandır ki rüzgarda bile dalgalanmaz, kimi insanlarınsa havayı kıvılcıma boğan çılgın alevleri vardır. Kimi saçma alevler ne tutuşur ne de ışık serperler; kimileri de öyle bir canlılıkla yalazlanırlar ki onlara bakınca gözlerimiz kamaşır, yaklaşırsak üstümüze ateş vurmuş gibi parlarız.

Ütopya ufuk çizgisi gibidir. Ona doğru iki adım atarım, o da iki adım uzaklaşır benden. 10 adım atarım, bu sefer 10 adım uzaklaşır, ufuk çizgisine erişilemez. O halde ne işe yarar bu ütopya dedikleri şey? Devamlı yürümenizi sağlar…

Eduardo Galeano

Matrix // Enigmacrash

matrix

…

bazılarınız ölüsünüz; sistem askeri

kör sistem yaratıcıları; KOPYALAR, KOPYALAR, KOPYALAR

kendi tarzı olmayan

bir şey yaratmaya yeteneği olmayan…

bizim için, bazılarınız ölüsünüz; tüm sistemin ölü olduğu gibi

sadece yazılımsınız; holografik gerçeklik

bütün günlerde kendi programlarını yapan

aynı programlar; YAŞAMDAN SONRA YAŞAMLAR (enkarnasyon)

kendini savunma, üretim, sistemi koruyuş………………

lütfen kontrol edin eğer gerçekseniz

sadece kendinizin olan bir şey söyleyin

kendi gizli kelimenizi yaratın lütfen

kendi hareketinizi yapın

kendi şiir ya da başka şeyinizi yazın.

GERÇEK OLANLAR YARATIR; ÖLÜ OLANLAR KOPYALARLAR………………………….

ölü olanlar gerçek olanların taze ürünlerini yerler

ölü olanlar sistemin çiftlik tavuklarıdır…

biz buradayız hepiniz için

eğer daha fazla oynamak istiyorsanız;

size daha fazla çekicilik vereceğiz

sistem hizmetinin en yüksek düzeyinde

tavuk yerine inek haline gelebilirsiniz

evet siz başka bitkilerden yeni efendilere hizmet etmek istiyorsunuz

o iyi o iyi…

…

arzunuz; hapishaneniz………………..

iyi düşler dileriz………………….

kaynak:enigmacrash

İnce Memed // Yaşar Kemal

 

Kuş uçmaz, kervan geçmez bir yerdesin

Su olsan kimse içmez

Yol olsan kimse geçmez

Elin adamı ne anlar senden?

Çıkarsın bir dağ başına

Bir ağaç bulursun,

Tellersin, pullarsın, gelin eylersin

Bir de bulutları görürsün

Bir de bulutları görürsün

Bir de bulutları görürsün

Köpürmüş gelen bulutları

Başka ne gelir elden?

Çın çın ötüyör yüreğimin kökünde

Şu dünyanın ıssızlığı

Tanrı kimsenin başına vermesin

Böyle bir yalnızlığı!

İnce Memed / Yaşar Kemal

Yan Değiniler // Ludwig Wittgenstein

Yan Değiniler, Ludwig Wittgenstein

Ancak kendinde devrim yapabilen devrimci olabilir.

Yaşamın üstünde, beygir üstündeki kötü binici gibi oturuyorum. Hemen şimdi yere çalınmamamı da yalnızca atın iyi huyluluğuna borçluyum.

Başkasının derinlikleriyle oynama.

Tohumu topraktan çekip alamazsın, Yapabileceğin, yalnızca, ona ısı, nem, ışık sağlamaktır; kendi kendine yetişmek zorundadır...

Doğru yaşayan, sorunu bir üzüntü kaynağı olarak, yani sorunsal bir şey olarak değil, daha çok bir neşe kaynağı olarak duyar -sanki yaşamını çevreleyen uçucu bir hava olarak; yanıt bekleyen bir arkaplan olarak değil.

Düşüncelere fiyat biçilebilirdi. Bazıları pahalı, bazıları ucuz... Peki, neyle ödenir düşüncelerin fiyatları? Sanıyorum: Yüreklilikle...

Temele gitmek unutuluyor hep. Soru imi yeterince derine konmuyor.

Bir şey iyi ise kutsaldır da. Bu garip bir şekilde benim etik görüşümü özetliyor.

Ben, başkalarının ilerlediği noktada, dururum.

Barış // Jorge A. Livraga

'Sürekli savaş tehdidi olan bu dünyada bizim daha güçlü bir tehdidimiz olsun;

Barışın tehdidi. Barışla tehdit edelim. Tüm bayrakların, tüm renklerin, tüm ufukların, tüm nehirlerin, tüm dağların ötesindeki anlayışla tehdit edelim. Bu bizim tehdidimiz, rotamızdır.'

Jorge A.Livraga

Özgürlük Üzerine Bir Deneme // Herbert Marcuse

Çünkü şaire ... içinde yaşadığı dünyaya bütüncül bir uyuşmazlıkla karşı çıkmıyorsa şair denemez. O, kendilerini kültürel hareketin bütününden keyfî olarak ayırarak yalnızca siyasetin alanına yerleşen, toplumsal devrim uğruna kültüre boyun eğdirmeyi öğütleyen devrimciler de dahil olmak üzere, herkese karşı durur.

Özgürlük Üzerine Bir Deneme, Herbert Marcuse

Emmanuel Levinas

Her keyif alma aynı zamanda bir duyumdur, yani bilgi ve ışıktır. Kendi'nin kaybolması değildir asla, ama bir ilk feragat olarak kendini unutmadır.

Zaman ve Başka, Emmanuel Levinas

İnsanın sırrı onun yönelimsel bilinç edimlerinde yatmaz. İn­sanın özü (esse) varlıkta ayak direme veya ruhun eğilimlerinde (conatus) değil, çıkarlarından vazgeçmede ve elveda diyebilmesindedir. Ölüm ve Zaman, Emmanuel Levinas

İyilik kendini özgürlüğe bırakmaz: Benim onu seçmemden ön­ce o beni seçmiştir. Kimse isteyerek iyi değildir.

Başkası ile ilişki ben'i sorgu­lar... Ben'de hep yeni kaynaklar keşfeder. Ben, bu kadar zengin olduğu­mun daha önce farkına varmamışımdır, ama işte artık hiçbir şeyi ken­dime saklama hakkına sahip değilimdir.

Bu uçsuz bucaksız başkası, beni isteyeceğimden çok daha fazla kendime verdi.

Emmanuel Levinas

Oruç Aruoba / Zübeyde Hanım

- Kuytuda olmak da gerekmiyor, hiç kimsenin ulaşamadığı bir yerde olmak için: her yer kuytu zaten. Öylesine, ölüme doğru sürüklenip giderken, kendi boşluğunu, kuytu içindeliğini, işte, kovuğunu da, birlikte götürür, kişi.

- İşte, pes etmemeliyim, bu yüzden: çünkü pes etmek, gerçekten de gerçek-dışı kılar onu, onları...

- oruç aruoba -

Ne kadar bil/me/sekte, ne kadar hayal et/me/sekte, konfor/lu/suz alanlarımızın içinde ve dışında, yürüdüğümüz uçurumların arasında ve kıyısında, en sahici zorunluluğumuz, dengemizi korumaktır..

Zübeyde Hanım 

Ulysses // James Joyce

Kimi günahlar ya da (hadi onları dünyanın andığı gibi analım) korkunç hatıralar vardır ki insan yüreğinin zifiri karanlık köşelerine saklanır ve orada pusuya yatıp uygun zamanı kollarlar. Kişi o hatıranın solmasından üzüntü duyabilir ve bazen de hiç olmamışlar gibi davranıp kendisini buna ikna eder ya da başka türlü gerçekleştiğini düşünür. Yine de şans eseri bir kelime o hatıraları aniden çağırıverir ve kuytularından bir hayal ya da rüya şeklinde, def ya da arp sesinin yürek telini titrettiği bir anda, bir bayramın ya da akşamın sakin huzurunda veya şarap içilmiş bir gecede, her türlü koşulla yüzleşmek üzere ortaya çıkarlar. O hayal, hiddetine veya lanetine maruz kaldığı kişiyi aşağılamak üzere, intikam alıp hayat bağlarını koparmak için değil, geçmişin hazin örtüsüne bürünmüş halde, sakin, durağan ve sitemkâr gelir.

Ulysses, James Joyce

Sonradan Görme İsa // Francis Picabia

Kedilerden bahsetmiyorum, kulaklardan bahsetmiyorum, mısırlardan bahsetmiyorum, koyunlardan bahsetmiyorum, kadınlardan bahsetmiyorum, erkeklerden bahsetmiyorum. Ressam değilim, edebiyatçı değilim, müzisyen değilim, profesyonel değilim, amatör değilim.

Oysa bu ihmal edilmiş dünyada uzmandan bol bir şey yok. Uzmanlar, insanı diğer tüm insanlardan ayırır.

Oysa insan dediğiniz durduğu yerde şekillenmez; bir deha yetiştirebilmek için, evvela onun kök salabileceği, boy atabileceği toprağa sahip olmak gerek, yazık ki bizim toprakların hali içler acısı. O kadar fazla kimyasal gübre kattık ki içine, gerçek bakteriler yok oldu, sahtelerini yapmaya mecbur kaldık! Neşterlerin ve idollerin zaferidir bu, beyinleri ameliyat masalarında yapay olarak yaşatacağız ama yürekleri sedyede unuttuk! Meydanda o kadar fazla çakma deha var ki, gerçek bir tanesi kazara ortaya çıkacak olsa, kimse ona inanmayacak, kafayı modayla bozmuş bu kalabalık tarafından alay konusu olacak.

Sonradan Görme İsa // Francis Picabia

On İki Öfkeli Sanatçıyla Dadaizm

On İki Öfkeli Sanatçıyla Dadaizm

Yapacağımız büyük bir yıkım var. Kirli olan ne varsa süpürüp temizleyeceğiz, haydutlara teslim edilmiş bu dünyanın saldırgan ve sınırsız deliliğinden sonra kötü olan ne varsa yıkmalı, yok etmeli ve yeniden yaratmalıyız! İnsanlar birbirlerini parçalayarak bir yüzyılı yok ettiler. Amaçsızca, plansızca, düşünmeden ve katıksız bir delilik halinde bunları yaptılar. Artık bunlara bir son vermenin zamanı geldi!

İster ciddiyet, derinlik, sarsıntı, mide bulantısı, yeni, ebedi, yok edici saçmalık, ilkelere duyulan coşku veya basın yoluyla olsun her sayfa patlamalıdır! Sanat aşırı derecede estetik olmamalıdır!

Aşkın dönüştürdüğü küçük tanrı hemen hemen tanıdığın bütün insanlardan küçüktür.

İstediğimiz: kışkırtmak, allak bullak etmek, serseme çevirmek, dalga geçmek, öldüresiye gıdıklamak, kargaşa yaratmak, kafa karıştırmak, gözü pek davranmak ve itiraz etmek. Biz her daim karşı olacağız! İlerleme denilen şeye inanacak kadar saf değiliz. Bizi yalnızca bugün ilgilendiriyor!

Dadayı diğer akımlardan ayıran başlıca özellik hemen hemen hiçbir işe yaramamasıdır.

Bu aşağılayıcı çağ saygımızı kazanmayı başaramadı.

Size büyük değer atfettiğim, hala çok az takdir ettiğim bir şeyden, sevinçten bahsedeceğim. Temelde sevinç, hayatın sorunları karşısında korkmaz ve bunlara doğal bir çözüm bulmamıza izin verir.

Amaç, aklın oyunlarını bozmak ve akla dayanmayan bir düzeni keşfetmekti!

Jean Arp, Dada'nın politik çerçevesi içinde ürettiği eserleri şöyle açıklar: “Dada, kardeşlerimizin ellerini bize hizmet yerine düşmanın elleri haline getiren insanoğluna özgü egoizmin inkârını temsil eder."

İnsanı makine yerine koymak yanılgısına düşüldü. İnsanlar değil, makineler yok edilmeli!

Siperlerde manzaranın güzelliğine kapılmış izlerken gözünden vurulan askerin gerçekliğini, bütün absürdlüğüyle sadece Dadacılar ve çocuklar anlayabilir.

Soruları Çaldım Lan // Selçuk Erdem

 

Cennet ile Cehennemin Evliliği // William Blake

Cehennem bir azap yeri değil, hakikatin sorgulandığı, sahte sözlerin reddedildiği bir bakışın mekânıdır. Enerjinin insana verdiği özgürlük o sonsuzluktan beslenir. Şeytan da insanın içindeki gizli gerçekleri açığa çıkaran bir karşı-sözcüdür orada, düş gücüne dönüşmüş akıldır.

Cennet ile Cehennemin Evliliği, William Blake 

Küfrüm Tersten Bir Duadır // Sinem Sal

küfrüm tersten bir duadır

sahip olmamışsam, ait olmamışsam, dahil etmemişsem kendimi

bak tüm bunların adı yaşamaktır, ama ben yapmadıysam hiçbirini

elbette bir köprü üstünden gidilmek için uzanmamıştır

hem gelmişsem uçurumun dibine, yani koşarak değil

yukarıdan havalanarak, bak bunun adı düşmek olamaz

gelmişsem uçurumun dibine, elbette yerin çekiminden

aklın varsa git diyen ses yüksekte kalmışsa

boşver ruhlar hafiftir, beden ağır, dibe çöken ortada

sonra özlemişsen biraz, çünkü asılı kalmak da var

aklımda bir şey tutamam ben, kemiklerim lades

dünya diye bir şey yok

unutmadan elbette küfrüm tersten bir tür duadır.

sinem sal

Silentium // Fyodor Tyutçev

 

Silentium

Sus, saklan ve gizle

Duygularını ve hayallerini.

Ruhunun derinlerinde

Gecenin yıldızları gibi

Sessizce yükselip kaybolsunlar.

Tadını çıkar bunun ve sus!

Kalp kendini nasıl anlatsın?

Başkası seni nasıl anlasın?

Bir başkası senin neyle yaşadığını anlar mı?

Dile gelen söz yalandır.

Pınarı kazdın mı kirletirsin suyunu

Beslen bu pınardan ve sus.

Kendi içinde yaşamaya uğraş sadece.

Gizemli ve büyülü düşüncelerin

dünyası saklı ruhunda.

Dışarının gürültüsü sesini çalar bu dünyanın.

Günün ışıkları dağıtır bu dünyayı

Dinle türkülerini bu düşüncelerin ve sus!

Fyodor Tyutçev

Çeviri : Ulaş Gökçe

Mükemmel İnsan // Karl Marx

 “Mükemmel bir birey ancak mükemmel bir toplum içersinde yetiştirilebilir.

Eğer kişi sadece kendisi için çalışırsa ünlü bir bilim adamı, büyük bir düşünür, çok iyi bir şair, müzisyen olabilir. Ama asla mükemmel bir insan olamaz. Tarih ancak ortak çıkarlar için çalışmış insanların yüceliğini kabul eder.

En mutlu insan en fazla sayıda insanı mutlu eden (uyandıran) insandır. “

Karl Marx

(Toplum nedir acaba, artık dünya toplumundan bahsedilebilir mi, topluluk nedir acaba, ortak değerleri nedir, bireyi, kişiyi ortaya çıkarabilecek ne türden bir potansiyele sahiptir.)

Toza Sor // John Fante

Hayatta değildik aslında, hayatta olmaya çok yaklaşıyor ama olamıyorduk.

Ne olabilirim bir peygamber ve yalancıdan başka,

Anası peri, babası keşiş?

Süt dişleri çarmıhta çıkmış,

Beşiği suyun altında,

İblisin Tanrı’dan olma kızından başka

Ne olabilirim?

Yaşamak yeterince zor, ölmekse büyük işti.

Hassasiyet gerektiren önemli bir sorunla karşı karşıyaydım. Sorunu ışıkları söndürüp yatağa girerek hallettim.

Bir süre kent merkezinde aylak aylak dolaştıktan sonra öğleye doğru kendime acımaya başladım, önünü alamadığım bir hüzün kapladı içimi. Odama döndüğümde kendimi yatağa bırakıp hıçkıra hıçkıra ağladım. Uzun süre ağladıktan sonra kendimi iyi hissettim tekrar. Samimi ve arınmış.

Dünyanın bütün hazlarını al, sonsuzlukla çarp, cennette bir an hepsine bedeldir.

Toza Sor

John Fante