Mistik ve Şizofren

doğu ve batı diye genellemeler yapmak riskli olsa da bana doğu derinlikle, batı yükseklikle ilgiliymiş gibi geliyor. Yine bir genelleme yapacak olursak batının düşünce yöntemine analiz, doğununkine tanıklık denebilir.

Tasavvufta ele alınan görüşlerden biri de:
Mistik ve Şizofren

"Herkes farklı hayatlara sahip olsa da insanlar sosyal hayat alanlarında birbirlerine aynı sosyal tavır ve adetleri takınır. Bu toplumun yonttuğu ya da kollektif bilinçaltının dikte ettiği kültürel durum insanlara aynı havayı solutur. Mistik ve şizofren bu bütünlüğün gerçek insani değerlere kapalı, sadece, hissedilen şeyin yobazlığa ve travmaya yol açabilen, sahte, düşsel, hassasiyeti tüketen ya da bir savaş yumuşatma aracı kadar rolü olan ahlaki normların kontrol mekanizması olduğunu ve hakim paydanın güç eksenli bir yaşam kültürü dayattığını bilir. Şizofren Tanrının parçalara ayırdığı gerçeği tek tek parçalarda görüp tükenirken mistik parçalardaki bütünden doğar. Aşklarını aynı çizginin iki yönünde bulurlar: Tanrı ve insan. Mistik Tanrının adını insana söylerken, şizofren insanın adını Tanrıya söyler. Mistikler insandan kopmadan Tanrıyı, şizofrenler Tanrıdan kopmadan insanı aşk edinmişlerdir. Tasavvufta ilki sahv, ikincisi sekr halidir."