(ekşi) epistomoloji; bir şeyi bilmenin ne demek olduğundan önce, gerçekten bilinebilecek bir şeylerin var olup olmadığıyla ya da başka bir deyişle "bilme"nin olanaklı olup olmadığı sorunuyla işe başlayan felsefe alanıdır. ardından gelen sorunlar, bilginin hangi kaynaktan doğduğu, güvenilir bilginin hangisi olduğu ya da bilgi için herhangi bir ölçütün bulunup bulunamayacağı şeklinde sıralanabilir. insan düşüncesinin gelişiminin temelinde yer alan tartışmaları içerir. yolları sarp ve dikenlidir.
"sormaz ki bilsin, sorsa bilirdi.
bilmez ki sorsun, bilse sorardı."
(bkz: sadi-i şirazi)
epistemolojiye dair her seçim, (o seçimi yapan biliminsanı bunun farkında olmasa bile) ontolojik bir önkabulü de beraberinde getirir. bu nedenle, belli bir epistemoloji ile hareket edilerek varılan sonuçlar, dayandıkları ontolojik varsayımların doğrulukları ölçüsünde (ya da o varsayımların geçerli oldukları şartlarda) geçerlidir.
ontoloji olmadan, epistemoloji de olmaz. (neyi bilmeye çalıştığını bilmeden, onu nasıl bileceğini nereden bileceksin?)
bilginin sınırını, kaynağını, değerini, doğruluğunu ve yanlışlığını araştıran felsefe alanıdır.
(ekşi) ontoloji; hem felsefi bilgi hem de bilimsel bilgi, “varolan” bir şeyin bilgisidir. bu varolan “şey” maddesel, inorganik, manevi, organik, ruhsal, ideal, bir şey olabilir. bütün insan bilgisinin varolan bir şeye dayanan bir bilgi olması felsefi ve bilimsel bilgiyi birleştirir. felsefe ve bilimi birleştiren “varolan” şeylerin bilgisini araştırma alanına ontoloji (varlık bilim) denir.
genel anlamda ontoloji, insanın evrendeki yeri ve rolü, olayların oluş biçimleri, evrenin düzeninin anlamı gibi konularla ilgilenir. sosyal bilimler açısından düşünüldüğünde “sosyal dünya nasıl algılanır ve anlaşılır?”, “insan olma nedir?” gibi sorulara yanıt ararken, eğitim açısından düşünüldüğünde ise “okulun varlık amacı nedir?”, “aktif öğrenmenin yararı var mıdır?”, “uygulanmakta olan ilköğretim programının yararları ve eksikleri nelerdir?”, “herkese uygun etkili öğrenme stratejileri var mıdır?” ve benzeri sorulara cevap arar.
fidan ve erden’in tanımına göre ontoloji; madde, yaşam, insan, dünya ve evrenle ilgili bir bütünlük arayışı içindedir. hayat ve evren hakkında genel bir görüş, genel bir ilke bulmaya çalışır. temel olarak bilimsel bilgileri alır ve onların ötesinde bilime yol gösterici görüşler ve hipotezler ortaya koyar.
No comments:
Post a Comment