İnsan ve Değerleri // İoanna Kuçuradi

İnsan ve Değerleri

İoanna Kuçuradi

İnsanı değerlendirmek ayrı, ona değer biçmek ayrı...

Bir bilgi ve aynı zamanda bir kişi meselesidir değerlendirme.

Değer’le ‘değerler’ ayrı ayrı şeylerdir.

'Değerler’ bir şeydir, var olan imkânlardır;

‘Değer’se bir şeyin değeridir; bir şeyin bir çe­şit özelliğidir. Bu bakımdan değerleme, de­ğerlerin gerçekleşmesi oluyor ve bir eylem ve­ya bir eserdir; değerlendirme ise insanın ve insanla ilgili var olan her şeyin değerinin gös­terilmesidir. Değerlerin değerlendirilmesi fel­sefenin işi; değerlere değer biçmekse morallerin, estetiklerin işi oluyor insanların akan hayatında. (Felsefede moral, ahlak ve ilke anlamına gelir.)

Bir nesnenin o nesne olarak değerle ilgili olması için, bir eser olması, kişi yaratması ürünü olması gerekir. Böyle bir ürün olarak bir eser insana bir şeyler kazandırıyorsa, insanın yaşantı imkânlarına bir şeyler katıyorsa o aynı zamanda değerli bir şeydir.

Kişi değerlerinin ve kişilerarası ilişkilerdeki değerlerin başka türlü bir anlatılışı, fel­sefenin, özellikle de etiğin işidir. Bu değer­lerin analizini yapmak, kişinin hayatındaki yerini ve insana sağladığı imkânları göster­mek; bu değerlerin mâna ve değerini göstermek etiğin işidir. Bu, aynı zamanda bu değerlerin bir değerlendirilmesidir.

İlişki kurduğumuz insanlar karşısında tutumumuz, yaşadığımız olaylar ve durumlarda aldığımız her karar ve ilgili davranışlarımız, bunları nasıl değerlendirdiğimize dayanır.

Doğru ve yanlış, varolan bir şey değil, varolan şeyler hakkındaki bilgimizin nitelikleridir.

Varlık temeli olmayan herhangi bir düşünceye saplanmak, böyle düşünmeyenlere de saldır­mak: işte yobazlık budur.

Çatışan, daima bir değerle başka bir değerdir.

Şunu unutmamak gerekir ki, yaşamda çoğu zaman bir durumun, bir olayın, bir eylemin karşısında değil, bir insanın karşısında bulunuruz. Ve önemli olan da bunu bilmektir.

Her son çağın insanlarının ayrıcalığı, daha çok yeni bilgi orta koyma olanağına sahip olmalarıdır; daha insanca yaşama olanağına değil..

‘Kişinin değerleri’, kişilerarası ilişkiler­de doğrudan doğruya veya dolaylı olarak ortaya çıkan sevgi, dürüst olma, bağlılık, saygı, âdil olma gibi ve açık düşünebilme, doğru bağ­lantılar kurabilme gibi kişi imkânlarıdır.