İnsan bilimlerinde gerçek anlamıyla açıklama, anlatmaktır, anlamayı sağlamaktır.
Benim tarihimi tanımlamak isteyen psikoloğu başarısızlık bekler, zira bu tarih özü itibariyle tamamlanmamış, yani tanımlanamazdır; ben bir obje değil bir proje’yimdir; sadece olduğum şey değil aynı zamanda olacağım şey, olmuş ve olacak olmak istediğim şey’imdir de.
Fenomenoloji özellikle insan bilimleriyle ilişkili olarak çabamıza konu olacaktır. Bu bir rastlantı değildir. Fenomenoloji her türlü bilimsel “temalaştırma”dan önce gelen ve onu geçerli kılan dolaysız veriyi araştırırken, bu verinin bilincinin temel üslûbunu ya da özünü açığa çıkarır ki, bu yönelişselliktir (irıtentionalite). (Örneğin, Condillac’taki gibi) dış dünyayı “sindiren”, en azından “mideye indiren” geleneksel bilincin yerine, “oraya doğru patlayan” (Sartre) bir bilinç, yani özetle dış dünyayla ilişki değilse bir hiç olan bir bilinç koyar.
Benliğimizin bilincine zamandan geçerek varırız. Kendimizi her zaman, ebediyen tek seyircisi olacağımız o aynı çözülemez ve apaçık varlık olarak hissederiz. Fakat bu duygunun istikrarını sağlayan izlenimleri [herhangi bir yoldan] dile, hatta akla getirmemiz imkânsızdır.
Dünyanın zamansal ufku, geçmişine ve geleceğine, bilinenlere ve bilinmeyenlere, dolayımsızca yaşayanlara ve yaşamdan yoksun olanlara doğru, iki yönde sonsuzdur. [Nihayet, bu dünya sadece şeyler dünyası değil], aynı dolayımsızlık uyarınca değerler dünyası, mal-mülk dünyası, pratik dünyadır da.
Ötekinin ötekiliği şeyin basit aşkınlığından ayrılır, şu anlamda ki, öteki kendisi için bir ben'dir ve birliği de benim algımda değil kendi içindedir; başka deyişle, öteki varolmak için hiçbir şeye ihtiyacı olmayan bir saf ben'dir, mutlak bir varoluş ve kendisi için radikal bir çıkış noktasıdır, tıpkı benim kendim için olduğum gibi...
Fenomenoloji
Jean François Lyotard
No comments:
Post a Comment