Bilginin, özerk insan topluluğu demek olan pratik öznenin hedeflediği amaçlara hizmet etmekten başka nihai bir meşruiyeti yoktur.
Bilim kendi oyununu oynar, diğer dil oyunlarını meşrulaştıramaz.
İnsana yapılacak en büyük kötülük, onu bir umudun içine hapsetmektir.
Dil oyunları üstüne üç gözlemde bulunmakta yarar var. Birincisi, kuralları kendi başlarına onların meşruiyetleri demek olmayıp oyuncular arasında açık veya zımni bir sözleşmenin konusunu teşkil ediyorlar (tabii bu, oyuncular tarafından uyduruldukları anlamına gelmiyor). İkincisi, kural olmazsa oyun da olmuyor, bir kuralda yapılan en küçük değişiklik bile oyunun tüm mahiyetini değiştiriyor ve kurallara uymayan bir "hamle" ya da bir söylem, onların belirlediği oyuna ait olamıyor. Üçüncü gözlem de söz arasında anılmış oldu: Her söylem bir oyunda yapılan bir "hamle" olmak zorunda.
O zaman postmodern nedir? Şüphesiz modernin bir parçasıdır. Devralınan tek şey dünse, şüphe edilmelidir.
Cezanne'ın meydan okuduğu uzam hangisidir? Empresyonistlerin.
Picasso ve Braque hangi nesneye saldırdılar? Cazanne'ın nesnesine.
Duchamps 1912'de hangi savdan ayrıldı? Kübist bile olsa resim yapılmalı savından.
Korkunç bir hızlanma içerisinde, kuşaklar kendilerini çökertmektedirler. Bir yapıt postmodernse modern olabilir. Böyle anlaşılan postmodernizm amacında modernizm
değildir oluşumunda modernizmdir ve bu oluşum durumu süreklidir.
Bilim adamı anlatısal önermelerin geçerliliğini sorgular ve bunların hiçbir zaman tartışma ve kanıtlamaya bağlı olmadığı sonucuna varır. Bunları farklı bir zihniyete ait olarak sınıflar: yaban, ilkel, gelişmemiş, gerici, yabancılaşmış, farklı görüşlerden ibaret, adetler, otorite, önyargı, cehalet, ideoloji. Anlatılar, masallar, mitler, efsaneler olarak yalnızca kadınlar ve çocuklar için uygundur. En iyisi bu karanlıkçılığı (obscurantism) medenileştirmek, eğitmek ve
geliştirmek için ışık tutmaktır.
Tekno-bilim hastalıkla mücadele etme aracı değil onu yayma aracı haline geldi. Biz artık bu gelişmeye eskiden olduğu gibi ilerleme diyemeyiz. Bu gelişme artık kendi başına var oluyor gibi görünen, bağımsız bir güç tarafından yönlendirilen ya da önünegeçilemez bir durum haline geldi. İnsanın ihtiyacından kaynaklanan bir durumdan kaynaklanmıyor artık. Aksine, insan toplulukları bu gelişme yüzünden çarpık bir hale geldi.
Bilgi edinme olayının, zihnin, hatta kişilik oluşumunun ayrılmaz parçası olduğunu ileri süren eski ilke gittikçe gündemden düşüyor ve daha da düşecek. Bilginin tedarikçileriyle kullanıcılarının bilgiyle ilişkisi, ticari metaların üreticileriyle tüketicilerinin onlarla ilişkisinde görülen aynı biçime, yani piyasa değeri biçimine, bürünmeye doğru gidiyor ve daha da gidecek. Başka deyişle bilgi de artık satılmak için üretimde değerlendirilmek için kullanılıyor: Yani her iki durumda da mübadele için ... Ve gittikçe daha çok böyle olacak. Başka deyişle, kendisi için bir amaç olmaktan çıkıyor, "kullanım değerini" yitiriyor.
Postmodern Durum
Jean François Lyotard
No comments:
Post a Comment